Pijn

Burgemeester Joke van Rest van de ooit zo mooie gemeente Sas van Gent sprak eind jaren ’80 de niet zo verstandige woorden uit dat Sas van Gent het verdwijnen van de suikerfabrieken wel aankon. De honderden mensen die met de sluiting van de fabrieken hun baan verloren en hun aanhang waren woedend. Hoe kon een bestuurder dat…Voor Sas van Gent luidde de definitieve verlossing van de vochtige deken die in het najaar altijd over het stadje hing het begin in van een bijna einde. Je mocht het gemeentebestuur er nooit op wijzen, maar na de ontmanteling van de Suikerunie en de CSM (en en passant ook nog de meelfabriek de Walsenmolen) kelderde het inwonertal van Sas elk jaar met zo’n honderd zielen. Van ruim 5000 toen naar amper 3600 nu. Over krimp repte niemand.
De sluiting van de suikerfabrieken stonden niet op zich. Ook andere, traditionele oude industrieën, werden tot reorgansiaties en saneringen gedwongen. Was Hydro Agri in die tijd nog goed voor 800 arbeidsplaatsen, het tegenwoordige Yara houdt er na de opening van de nieuwe ammoniakplant nog amper 400 over. De Glasfabriek schakelde over van bulk naar projectproductie, maar leverde en passant een paar honderd arbeidsplaatsen in. De Cokesfabriek in Sluiskil – dik honderd medewerkers – sloot zijn poorten en Dow voerde in de jaren ’90 en begin deze eeuw een grootschalige herschikkingsoperatie uit die per saldo 1200 arbeidsplaatsen kostte. De kleitablettenfabriek van Engelhard (80 banen) ging op en kort daarna weer dicht, de scheepswerf in Terneuzen ging failliet, toeleveringsbedrijven voor de grote jongens idem. Snel rekenwerk wijst uit dat in de periode 1990-2010 in de (traditionele) industriële sector zo’n 3000 arbeidsplaatsen verloren zijn gegaan in de Kanaalzone en dat proces is nog niet op zijn eind.
Tegenover het verdwijnen deze fabrieksbanen staat bijna niets ter compensatie. Gelukkig kon Cerestar (Cargill) overeind blijven, maar ook deze fabriek werd tien jaar terug bedreigd met op zijn minst forse reducties. De klappen viele toen, gelukkig voor Sas e.o. in Noord-Frankrijk.
Provinciebestuur en Zeeland Seaports hebben vanaf 2007 geprobeerd om de Kanaalzone een rol te laten spelen in de opkomende bio-businesse, maar helaas pakte dat tot op heden niet best uit. Rosendaal Energy een van de modernste biobrandstoffabrikanten redde het niet en de andere -door ZSP- aangekondigde nieuwe bedrijven moeten de eerste paal nog steeds in de grond drijven. Of dat ooit gebeuren gaat is maar de vraag. Maar goed wellicht kan professor Soethaerts onderzoek in Zelzate naar tweede generatie biobrandwstoffen en hun toepasbaarheid in de chemie nog vruchten opwerpen om van het hele biobase verhaal nog een succes te maken. Vooralsnog heeft dat hele grensoverschrijdende project alleen wat tuinkassen opgeleverd in de Smidsschorrepolder. Goed dvoor enkele tientallen neiuwe banen. Zeeland, maar vooral Zeeuws-Vlaanderen (waar ook nog eens tal van overheidsinstellingen, banken en het kooptoerisme goeddeels zijn verdwenen) snakt naar een economische revival in de brede zin des woords.
Als bestuurders, standsorganisaties, ondernemers en het volk dat niet gaan inzien dan is er geen nieuwetoekomst.
Dat besef, dat besef ontbreekt.