Vooruitgang

Ik ben de zoon van een grensarbeider. Jarenlang werkte mijn vader, samen met zijn zwager en een aantal mannen uit de buurt, ver over de grens in het land der Walen. Op zondagavond reisden ze elke week met het brommertje naar Sint-Pietersstatie in Gent om vandaaruit de late trein te pakken naar Luik, Charleroi of Bergen. Op vrijdagavond kwamen ze dan weer terug.
Het was een zwaar leven. Op de fabrieken moesten ze het zwaarste, vuilste werk verrichten, discriminatie was schering en inslag, ze waren per slot van rekening buitenlanders. De verdienste was goed, maar pension-en caféhouders deden alle moeite om een substantieel deel van die verdiende gelden te innen.
Dat de mannen elke week de grens over gingen had zijn reden. De werkgelegenheid in Zeeuws-Vlaanderen was beperkt. Wie zonder kruiwagen door het leven ging, maakte weinig kans om een goede vaste baan te verwerven. Het waren de late jaren ’50 en de grauwsluier hing nog volledig over de streek. Boeren en notabelen maakten de dienst uit. En dan was er nog de kerk. Als een arbeider een tv aanschafte, kwam meneer pastoor vragen of dat wel kon en of dat niet ten koste ging van de gezinsopbouw….
Bekrompenheid en benepenheid waren gewoongoed in het landsdeel bezuiden de Westerschelde.
Drie zaken met een economische achtergrond brachten een sociaal-maatschappelijke omslag in de loop van de jaren ’60, begin jaren ’70. De kanaalwerken, de komst en groei van Dow en het regionale economische stimuleringsbeleid.
De kanaalwerken werden uitgevoerd door ondernemingen uit de Drechtstreek. Honderden werkmensen waren bij de werken betrokken, vrachtwagenchauffeurs, baggeraars, maar ook ingenieurs en constructiewerkers. Ze kwamen in horden. Woonden soms tijdenlang in woonwagens, sommigen gingen terug naar waar ze vandaan kwamen, anderen bleven achter in de streek. Vreemd volk
uit Werkendam of Gorkum. Dow trok nog meer vreemd volk aan en nog van veel verder weg. De Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone beleefde een ware tweede industrialisatie en met dat nieuwe werk kwamen er ook nieuwe Zeeuws-Vlamingen bij. Bruine en zwarte zelfs.
Voorspoed bracht verscheidenheid.
En met die verscheidenheid verdwenen langzaam, maar zeker ook de kasten van weleer.
Zeeuws-Vlaanderen werd deel van de wereld, verloor zijn bekrompenheid…
Een kwart eeuw ging alles redelijk voorspoedig.
De bevolking groeide.
De bedrijvigheid nam toe, niet alleen fabrieken, maar het toerisme, het kooptoerisme, het bankwezen, alles explodeerde.
De dienstensector volgde.
Tot pakweg 1990 het tij keerde.
De suikerfabrieken in Sas verdwenen, de Walsenmolen, De Cokes in Sluiskil, Engelhard in Terneuzen, Dow slankte af, banken sloten, de markten zagen geen volk meer, het kooptoerisme kelderde, het reguliere toerisme liep klappen op, Morres ging failliet en meer en meer en meer…
De krimp kwam.
Guus Langeraert kwam terug naar Zeeuws-Vlaanderen
en met hem ook weer de bekrompenheid, de benepenheid, al zal het niet volledig aan de man zelf te wijten zijn…
De grauwsluier is weer over Zeeuws-Vlaanderen getrokken, net als in de jaren ’50, toen de gewone man in stilte kankerde.
Vandaag de dag stemt men op de Partij voor de Vrijheid.
En dat noemen we vooruitgang…
Mijn kinderen zullen de streek verlaten.
Dat staat vast.