De ongeloofwaardige waarheid over de Hedwige (met update)

Proefschriften kunnen soms de tongen in het maatschappelijk en wetenschappelijk veld aardig los maken. Zeker als het om studies gaat die mens en maatschappij behelzen, dan wel treffen. Aanstaande woensdag, 26 januari, promoveert Marije Schaafsma aan de VU te Amsterdam. Haar proefschrift gaat over onder anderen een kosten-baten analyse over het verkrijgen van natuur door ontpolderen van de Hertogin Hedwigepolder. Haar bevindingen roepen bij het actiecomité “Red onze Polders” en anderen veel vragen op. Zoveel zelfs dat het comité grote vraagtekens zet bij heel de studie en de classificatie “ongeloofwaardig” durft te hanteren.
Het comité klom in de pen voor een heuse brandbrief.

“Stichting “Red onze Polders”
Secretariaat Eendragtweg 12
4543 PL Zaamslag
Tel 0115 431718 / 06 54362376
Mail eendragt@ziezo.biz

OPEN BRIEF AAN PROMOVENDUS MEVR. M. SCHAAFSMA

Zaamslag, 24 januari 2011

Geachte mevrouw Schaafsma,

Allereerst willen wij u feliciteren met uw proefschrift. Dat is echt een mijlpaal in uw carrière, waar u zich ongetwijfeld ook de nodige opofferingen voor moet hebben getroost.

Uw proefschrift heeft ook onze aandacht getrokken, door wat hierover in het tijdschrift H2O is gemeld. Uw proefschrift hebben wij nog niet mogen ontvangen, dus moeten wij ons baseren op de bevindingen die in voornoemd artikel zijn verankerd.

Bevindingen die bij de leden van de Stichting en het Actiecomité “Red onze Polders” de nodige kritische kanttekeningen oproepen. Vooral als u meldt dat het ontpolderen van de Hertogin Hedwigepolder voor de Zeeuwse bevolking geen bezwaar is.

Nu hebben wij nimmer het genoegen gehad om met U persoonlijk van gedachten te mogen wisselen, maar wij willen u graag alsnog persoonlijk uitnodigen om u zelf te overtuigen dat u hier de waarheid toch geweld aandoet. Wij maken u graag deelgenoot van rapporten, bevindingen etc. die resulteren in een volstrekt contraire conclusie. Zo meldt het Financieele Dagblad (zie bijlage) van 22 januari 2011 dat 75% van de Zeeuwen tegen ontpoldering is.

Verder meldt u, aldus het tijdschrift, dat bij ontpoldering de baten de kosten overstijgen. Voor uw achtergrond: het doorsteken van de dijken voegt 300 hectare toe aan de 3600 hectare van het verdronken land van Saeftinghe. De directe kosten: zeker 100 miljoen Euro. Met zo’n bedrag zouden veel knelpunten in o.a. de gezondheidszorg en het onderwijs, ook uw decanen demonstreerden afgelopen vrijdag in Den Haag, kunnen worden opgelost.

In onze optiek bent u ook een van de vele slachtoffers van het sterk verkokerde Haags (en nu blijkbaar ook in Amsterdam) beleidsdenken. Wij Zeeuwen kijken naar het totaalbeeld: voor het natuurherstel van de Westerschelde is 600 ha nodig en op lange termijn eist men nog eens 3000 ha op. Tel dit allemaal bij elkaar op en het kostenplaatje voor de getergde Nederlandse belastingbetaler wordt aanzienlijk hoger, dan de bedragen die u meldt in uw proefschrift.

Maar er zijn ook indirecte kosten: veel gezinnen die generaties lang dit vruchtbare land met succes hebben bewerkt worden, letterlijk en figuurlijk, ontworteld. Goed akkerland dat duizenden tonnen suikerbieten, aardappelen en tarwe genereert, gaat verloren. U heeft ongetwijfeld ook de vele verhalen gelezen over de voedselspeculatie, veroorzaakt door het versneld verdwijnen van goede landbouwgrond etc.. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Niet alleen krijgt de sociaaleconomische infrastructuur in onze regio een geweldige dreun, maar er zijn ook op korte en middellange termijn geen goede alternatieve economische bronnen van bestaan beschikbaar.

Ja, op papier en ivoren torens van ministeries worden prachtige vergezichten geschilderd over nieuwe en groene recreatiegebieden die zouden moeten verrijzen in de verdronken polder en het aanpalende Saeftinghe. De groene long van Antwerpen. Nogmaals een prachtig vergezicht dat geen rekening houdt met het -helaas- nog altijd sterk verontreinigde (zwem)water , veroorzaakt door lozingen van haven en industrie van Antwerpen. Kunt u straks onze kinderen en kleinkinderen garanderen dat het goed- en veilig wandelen is in dit nieuwe rietlandschap van schorren? Of moeten we de deskundigen geloven die melden dat het verdronken land door o.a. de stromingen en geomorfologische ontwikkelingen de nieuwe chemische afvalput kan worden van deze Belgische haven?

Het antwoord weten wij pas over vele decennia als nieuwe generaties zich waarschijnlijk verbijsterd afvragen hoe ambtenaren, politici en sommige wetenschappers anno 2011 zo dom hebben kunnen zijn om goede landbouwgrond moedwillig te verkwanselen omwille van een aantal politieke modegrillen. Let wel: er zijn voor de ontpoldering voldoende buitendijkse alternatieven voorhanden.

Wij hopen dat u bij de verdediging van uw proefschrift misschien toch ook even wil stilstaan bij onze overwegingen. Wij geven de strijd tegen de ontpoldering niet op.

Deze week komt staatssecretaris Bleker wel naar de Hedwigepolder, om met eigen ogen te zien wat er op het spel staat. Wij hopen dat u binnenkort ook in zijn voetsporen wil treden, om met ons van gedachten te wisselen over uw bevindingen.

En, wie weet, misschien volgt er dan een addendum op de gereviseerde handelseditie van uw proefschrift.

Hoogachtend,
M.T. de Feijter-Dekker, secretaris ”

Promotieonderzoek beroert tegenstanders ontpoldering Hedwige
De baten van de ontpoldering van de Hedwigepolder in Zeeland lijken op te wegen tegen de geschatte kosten van 80 miljoen euro. Dat is een van de conclusies die Marije Schaafsma vanmiddag moet verdedigen tijdens haar promotie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Schaafsma, verbonden aan het Instituut voor Milieuvraagstukken, onderzocht de economische waarde die Nederlanders hechten aan verbeteringen van waterkwaliteit. Onderdeel van dit onderzoek is ondermeer een enquête uit 2007 onder 800 Zeeuwse huishoudens waaruit Schaafsma haar conclusie destilleert. Haar bevindingen hebben de discussie in Zeeland over de Hedwigepolder nu al beïnvloed. In de Provinciale Staten zijn er vragen over gesteld en de stichting Red Onze Polders schreef een zeer kritische open brief.

Actuele lading
Het huidige kabinet heeft, ondanks eerdere adviezen, besloten alsnog te gaan onderzoeken of er alternatieven zijn voor de ontpoldering van de Hedwigepolder als natuurcompensatie voor de uitdieping van de Westerschelde. Het kabinet geeft daarmee gehoor aan het felle verzet in Zeeland tegen het onder water zetten van de polder en landbouwgronden. Het getouwtrek om de Hedwigepolder geeft het onderzoek van Schaafsma een uiterst actuele lading, ondanks dat het slechts één onderdeel daarvan is.

Opzet onderzoek
Voor de bepaling van de economische waarde richtte de promovenda zich op het keuzegedrag en de betalingsbereidheid van respondenten. Een van haar stellingen is dat betere waterkwaliteit bijdraagt aan onze welvaart, bijvoorbeeld doordat recreatie aantrekkelijker wordt zoals minder algengroei in het zwemwater, maar ook dat mensen het belangrijk vinden dat natuur en milieu behouden blijven voor toekomstige generaties.

Twee casestudies
De promovenda deed daarvoor twee casestudies: een in de omgeving van de grote meren in het Groene Hart en een in Zeeland. Uit beide studies blijkt dat bewoners in de omgeving van deze gebieden bereid zijn extra waterschapsbelasting te betalen voor betere kwaliteit van recreatie en natuur. In Zeeland richtte zij zich op de omgeving van Breskens, Braakman en Saeftinghe op de grens met de Hedwigepolder. De enquête richtte zich niet expliciet op de perceptie van het ontpolderen van de Hedwige, maar in een breder perspectief en op de baten die werden toegekend aan de gevolgen van ontpolderen.

Discussie opgelaaid
Volgens Schaafsma leidt het onderzoek onder meer tot de conclusie dat ‘de positieve betalingsbereidheid’ onder de Zeeuwen aangeeft dat de gemiddelde respondent de voorkeur geeft aan uitbreiding van het Verdronken Land van Saeftinghe door het ontpolderen van de Hedwigepolder boven het behoud van deze polder. Deze constatering heeft de discussie weer doen oplaaien, net als de opmerking dat de aan huis ondervraagde Zeeuwen nu de mogelijkheid kregen om hun individuele mening kenbaar te maken zonder zich te hoeven conformeren aan de opinie van anderen dan tijdens een openbaar debat of inspraakbijeenkomst. “Ook is de steekproef representatief en geeft niet alleen de mening weer van mensen die de moeite namen om zich in de politieke discussie te mengen. Dit onderzoek geeft daarmee een bredere kijk op de perceptie van de Zeeuwse bevolking”, zo stelt de promovenda in een weergave van haar onderzoek in het blad H2O.

Open brief van Zeeuwse stichting
In een open brief aan Schaafsma reageert de stichting Red Onze Polders met de opmerking dat andere onderzoeken uitwijzen dat 75 procent van de Zeeuwen tegen ontpoldering zou zijn. Het doorsteken van de dijken zou 100 miljoen euro kosten, waarbij de briefschrijver stelt dat van dat geld veel andere problemen opgelost zouden kunnen worden. De stichting verwacht dat de kosten nog veel hoger oplopen omdat er op termijn nog meer land opgeëist zal worden voor natuurherstel. Die kosten zouden dan ver boven de bedragen uitgaan die Schaafsma als uitgangspunt neemt. Daarnaast wijst de briefschrijver op de indirecte kosten die de ontpoldering met zich mee zou brengen. De stichting meent dat er voldoende alternatieven buitendijks zijn te vinden voor het onder water zetten van de Hedwige.

Fopspeen
Staatssecretaris Bleker van Landbouw zal deze week in Zeeland de situatie gaan bespreken en kijken welke alternatieven nog onder onderzocht kunnen worden. Ed Nijpels, voorzitter van de onderzoekscommissie, noemt dat een fopspeen die het kabinet de Zeeuwen voorhoudt. Volgens hem zijn de alternatieven al onderzocht en is er simpelweg geen andere oplossing voor natuurcompensatie dan de ontpoldering van de Hedwigepolder.

(WaterForum Online, 26 januari 2011)