Korte termijn-denken nekt innovatie in zorg

De ontwikkeling van zorginnovaties, zoals nieuwe medicijnen, behandelingen en organisatievormen, kan bijdragen aan de verbetering van de zorgkwaliteit. Deze,soms radicale, innovaties stellen bestaande relaties en machtsposities in de zorg ter discussie. “Er is in Nederland grote onvrede over de traagheid waarmee soortgelijke innovaties ter beschikking komen van patiënten.
De oorzaak hiervan is niet de wil om te innoveren. Die is alom aanwezig. Echter: goede wil alleen is niet voldoende. De ‘sense of urgency’ om het systeem te veranderen ontbreekt”, aldus Kim Putters, hoogleraar management van instellingen in de gezondheidszorg, tijdens de 11de bijeenkomst van het Clingendael European Health Forum vandaag in Den Haag.

Innovaties kunnen bijdragen aan het realiseren van kwaliteitsverbetering tegen minder kosten. Om deze belofte in te lossen is wel een langetermijnvisie noodzakelijk. Immers, winsten in kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid worden vaak pas op lange termijn gerealiseerd. Bovendien is diegene die in innovatie investeert veelal niet degene die de opbrengsten ontvangt, zowel op het niveau van budgethouders als in het zorgveld zelf is dit het geval. Momenteel overheersen korte termijn belangen op gebied van financiën en gefragmenteerde verantwoordelijkheden. Noch de overheid, noch private partijen lijken deze situatie te kunnen of te willen veranderen. De gevolgen zijn funest voor zo ginnovatie. Het blindstaren op afzonderlijke korte termijn kostenbesparingen en kwaliteit, door zowel overheden als door het veld zelf, resulteert niet in integrale afwegingen over de potentiële bijdrage van innovaties aan
de zorgkwaliteit. Radicale innovaties treden echter pas op, als bestaande machtsposities in het zorgsysteem bediscussieerd worden en als verantwoordelijken op het cruciale punt van innovatie ter verantwoording worden geroepen. Echte innovatie daagt het systeem uit en stelt daarmee bestaande regels, procedures en belangen ter discussie.
Op basis van casusonderzoek concludeert het iBMG dat het niet voldoende is als de overheid enkel bestaande belemmeringen voor innovatie wegneemt door bijvoorbeeld financiële prikkels te veranderen. Essentieel is dat de onderliggende visie op innovatie
mee gaat veranderen. Innovaties genoeg, maar het ontbreekt momenteel simpelweg aan lef om eigen machtsposities op te geven. Lange termijn winsten voor doelmatigheid en kwaliteit moeten centraal worden gesteld door innovaties de ruimte
te geven. Dat kan alleen als er actief wordt gezocht naar nieuwe allianties en taakverdelingen tussen patiënten, zorginstellingen, overheden en zorgverzekeraars.
Daarnaast kunnen nieuwe manieren van verantwoording het innovatief vermogen in de zorg verder vergroten. Dit proces begint, maar houdt niet op bij goede wil. Het vraagt om (politiek) lef om eigen posities op te geven om zo tot duurzame veranderingen te komen.