Over het zelfreinigende vermogen van de natuur…

Lang gelee, in de tijd dat ik mijn haar nog had en een paar keer per week met Eric Snoek uit Zaamslag op en neer naar Tilburg reed om daar onderwezen te worden op het gebied der sociale en fysische geografie, werd ons door de docenten aldaar een redelijk positief wereldbeeld bijgebracht. Wij kregen te horen dat de sovjetstaat uiteindelijk zou sneuvelen (en dat gebeurde), dat landen als Indonesië en Brazilië zouden uitgroeien tot economische grootmachten (hetgeen gaande is) en dat de vervuiling der oceanen kon worden beteugeld als het mensdom de wereldwateren dertig jaar met rust zou laten. De heren hadden een heilig vertrouwen in het zelfreinigende vermogen van de natuur. En ik moet zeggen de natuur kan veel, ook zelfreinigend zijn, maar die mens hè, die maakt er overal een zooitje van.

Over weer en klimaten waren de docenten ook helder. Weer is veranderlijk, altijd en klimaat is weer over een periode van dertig jaar gerekend; dus ook veranderlijk. Het waren de dagen van rampspoed over zure regen, maar die bleek minder zuur dan eerst werd aangenomen. Nu zijn we in het tijdperk aanbeland waarin de opwarming van de aarde voor grote problemen gaat zorgen, zeggen onderzoekers. Een greep uit recente berichten:

“Een grootschalige Europese studie toont aan dat het aantal extreme weersgebeurtenissen zal toenemen. In de zomer van 2003 hadden Centraal- en Oost-Europa te lijden onder een zware hittegolf. Wetenschappers stelden vast dat die hittegolf een veel groter effect had op de koolstofcyclus dan tot dusver aangenomen. Die vaststelling vormde de aanleiding tot een grootschalig Europees onderzoek naar de impact van extreme weersgebeurtenissen op de koolstofcyclus op aarde. Het onderzoek werd geleid door het Duitse Max Planck Instituut in Jena, met medewerking van het Departement Biologie van de Universiteit Antwerpen. Ze publiceerden over het onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.”
Enne
“Bloei, bladontplooiing en vruchtrijping vinden bij planten deze eeuw gemiddeld twee weken vroeger plaats dan in het verleden, terwijl bladkleuring en bladval juist een week later plaatsvinden. Dat blijkt uit een onlangs door De Natuurkalender gepubliceerd wetenschappelijk artikel.”
Of en nog erger
“A report from an international scientific team due next month will probably focus on a range of evidence that the Earth is warming rather than just changes in air temperature, according to a climate scientist who has seen drafts of parts of the study.
The rate of polar ice melting, warming of oceans and the steady rise of sea levels all point to a planet heating up, said Kevin Trenberth, a senior scientist in the climate analysis section at the National Center for Atmospheric Research. He’s a reviewer for the forthcoming United Nations climate report.
Some skeptics of man’s contribution to global warming have pointed to lapses in the rise of average temperatures as proof that the phenomenon isn’t taking place. Previous studies focused on changes in air temperature, according to Trenberth, who was the lead author of the 2001 and 2007 UN assessments.
“There are other signs of warming that are abundantly clear,” Trenberth said in an interview. “Those are some of the messages that I think might end up coming out of this report. It’s really strong in areas other than just the global mean temperature or even regional temperatures around the world.”
A draft of a summary of the report for policy makers predicts that sea levels may rise as much as 3 feet (0.9 meters) by 2100, according to Trenberth.”

Weer is veranderlijk, het klimaat dus ook, wisten mijn docenten. Dat is allemaal niet gewijzigd. Ik geloof dat de polen gedoemd zijn te ontdooien, ik verwacht ook een zeespiegelstijging en klimaatveranderingen. Ik sluit ook niet uit dat de ijsbeer snel uitsterft en dat er aardappelen gekweekt zullen worden op Groenland. Het staat allemaal te gebeuren, maar geen enkele wetenschapper kan mij vertellen wanneer, op welke termijn en dus met wat voor effecten. Wat men ook beweren wil, het zijn aannames niet meer dan dat. Wat voor modellen men er ook op loslaat, als de input niet deugt, zal de output ook niet deugen.

De voorbije zomer vloog ik over Groenland en de Artische eilanden van Canada richting Alaska. Beneden ons was het wit, boven Groenland een enkel smeltwatermeer op de kap (riskant omdat smeltwater meer schade aan de ijskap toebrengt dan afkalvend ijs aan de randen) en tussen Ellesmere en Baffin Island was het zeeijs aan het breken. Bij Banks Island was het ijs al weg en kon je de contouren zien van het eiland.
Is dat allemaal erg?
Nou voor ijsberen wel, maar voor de Inuit en andere arctische volkeren niet echt. Het klimaat wordt minder bar, de zomers worden langer en er kunnen in de kare bodem zelfs nu mondjesmaat groenten worden geteeld. Voor de multinationals, de oliegiganten ook niet, want die kunnen straks in toenemende mate gaan boren naar olie in gas in gebieden die tot voor kort schier ontoegankelijk waren.
Ik geloof in het smeltende ijs.
Net zoals ik in de oprukkende woestijn geloof.
Of het nu de Gobi of de Gibson in Australië is, het zand, de droogte rukt op.
En terwijl de woestenij aan terrein wint, verliest het eeuwige woud zijn eeuwigheid.
Vind ik dat erg?
Ja, dat vind ik erg.
Ik vind dat we als mensheid meer aandacht kunnen besteden aan het beschermen van de laatste resten echte natuur (mondiaal) die we nog hebben dan ons druk te maken over een wolf in de Noord-Oostpolder, en de stukjes park die we in Nederland natuur durven te noemen.
En toch denk ik dat onze docenten destijds de waarheid spraken over het zelfreinigende vermogen van de natuur. Ik geloof er nog steeds in, maar die mens hè, die blijft wat klaar maken.
Daar staat tegenover dat die mens – gelukkig – ook zelf wat kan.
Dat is ook gebleken.
Zelfs ik ben een beetje duurzaam gaan denken en handelen.
Om mijn dak glimmen acht zonnepanelen en ze werken.