Bears, mensen in een berenpak

De Amerikaanse cineasten Alastair Fothergill en Keith Scholey hebben voor de Disney Company een film gemaakt over het lief en leed van Grizzlymoederbeer Sky en haar welpen Scout en Amber. De film is internationaal goed ontvangen en Scholey was deze week in Nederland om de rolprent Bears te promoten.

En dus meldde de Volkskrant wat zurig: „Na films als Earth en Oceans, voegt Disney nu een berendocumentaire voor kinderen toe aan zijn Nature-serie. Vergeet de kunstmatig aangebrachte spanning: Bears is op zijn best als het lekker donzig blijft.” Zei Metronieuws simpel: „Beren zijn eigenlijk net mensen in een berenpak”
De Telegraaf-recensent deelde vier sterren uit voor deze natuur/annex familiefilm die twee jaar uit het leven van een berengezin in Alaska volgt. Makers Alastair Fothergill en Keith Scholey hanteren mooie heldere vertellijn, ze volgen de dieren, zo simpel als wat.. Voedsel vinden is het hoofddoel. Sky en de kinderen eten eerst uit noodzaak gras, maar moeten hun buiken uiteindelijk vol met vette zalm zien te krijgen om de volgende winterslaap weer door te kunnen komen. Dat leidt tot een lange tocht die langs verschillende fraai gefilmde landschappen gaat, waarin de beertjes vriendelijke en gevaarlijke soortgenoten tegenkomen, en als twee speelse kinderen de natuur leren kennen.

Het mooie is dat ik die drie beren ken. Ik heb ze gezien, wat, geroken zelfs. Ik heb op meters afstand van ze gestaan toen ze schelpdieren aan het zoeken waren in Hallo Bay in Katmai National Park in het verre Alaska. Ik hoorde ze ronken, brommen en piepen. Zag de cubs duikelen en spelen en we zagen zelfs de wolf passeren die op gezette tijden deed of-ie de jonkies aanviel.

De grizzlybeer, of Ursus arctos horribilis, is een van de grotere ondersoorten van de bruine beer. De Kodiacbeer, die voorkomt op het gelijknamige eiland in Alaska is een andere ondersoort. Hoewel de dieren geen natuurlijke vijand (op de mens na dan) kennen worden ze bedreigd. In de VS, Canada en Alaska lopen er nog zo’n 7000 rond. en lopen kunnen ze, die loebassen, 50 kilometer per uur halen ze makkelijk. En dodelijk zijn ze ook, al mogen ze er zo lief en meegaand uitzien. De grootste populaties grizzlies zijn in Alaska te vinden in de nationale parken, waarbij Katmai werkelijk de kroon spant.

Katmai ligt zo’n 400 kilometer zuidwestelijk van Anchorage en is alleen per vliegtuig en boot te bereiken. Het gebied heeft al sinds 1918 een beschermde status maar niet vanwege de beren of andere dieren of de natuur. Nee, Katmai is een geologische schatkelder met vijftien werkende vulkanen, enorme asplateaus en meer vulkanische wonderen. De natuurbescherming in brede zin werd pas in 1980 van kracht toen het park, 19.122 vierkante kilometer groot, een federale status kreeg. Voorzieningen op een bezoekerscentrum met wat vlonderpaden na zijn er niet. Vliegtuigjes landden en vertrekken bij het bezoekerscentrum in het hart van het park of op de stranden van de baaien. De tocht er naar toe – in een bushplane met vier of zes zitplaatsjes – is een hele beleving. Over zee, over prachtige baaien, over vulkanen en soms – rokende – dalen. De meeste vliegtuigjes vetrekken vanuit Homer op zich al een bijzonder mooi gelegen plaatsjes. Een dagtocht naar Katmai is prijzig 600 tot 700 dollar ben je zo kwijt. reserveren is noodzakelijk, omdat een behoorlijk aantal vluchten in het zomerseizoen gewoonweg niet door kunnen gaan vanwege slecht weer. Zodra er gevlogen kan worden, wordt er ook gevlogen, maar hee, let wel, het is Alaska, de laatste wildernis. en dat het een wildernis is met wilde dieren wordt vooraf door piloot en gids ook duidelijk kenbaar gemaakt. Een berenveiligheidsinstructie, hoe te gedragen en hoe niet, is standaard voor vertrek.

En dan de ervaring. Cirkelen over grasvlaktes en baaien en met enig geluk zie je ze al scharrelen vanuit de lucht. We zagen na de landing op het strand niets. Althans veel natuur, echte natuur, maar geen beren. Hup, achter de gids aan. Een kilometer naar het zuiden, niets, naar het noorden, niets. Even rusten en verhip. Daar komt Sky aanzetten met haar twee welpen. Terwijl de dieren in de natte, net drooggevallen baaien op zoek zijn naar schelpdieren (met de neus ruiken ze ze, met de klauwen worden ze met een schep losgewoeld en krak klinkt het) nadert de groep, stil en zonder onverhoedse bewegingen te maken de wroetende beesten. Op honderd meter, vijftig meter, dertig…Voor je het weet sta je op luttele meters van het bruine gezin af. Je ziet ze, hoort ze, in stilte. En zij, ach ze zien die gekke mensen en negeren ze.
Machtig.
Mooi.
Onvergetelijk.

Timothy Treadwell, een Amerikaans natuurbeschermer en fanaat van grizzlyberen, leefde dertien zomers tussen de grizzlyberen van het Katmai National Park in Alaska doorgebracht. Van zijn avonturen maakte hij films die in Amerika erg populair waren. Treadwell zette in die programma’s de beren neer als bijzonder mensvriendelijke dieren. Hij wilde gewoonweg niet aannemen dat ze gevaarlijk konden zijn en verzuimde op een gegeven moment veiligheidsmaatregelen te nemen. Dat bracht hem in conflict met de parkautoriteiten, maar uiteindelijk ook met twee beren. Ze doodden hem en zijn vriendin in 2003 en vraten hen gedeeltelijk op. Over dat incident werd later door Werner Herzog de documentaire Grizzly Man gemaakt.
Treadwells programma’s leiden tot een stijging van het aantal bezoekers aan Katmai. Bears zou wel eens tot een (te grote) nieuwe toevloed kunnen leiden.