Het vermoeide land van de PvdA

Job Cohen, de man die voortbestemd was premier van Nederland te worden, althans volgens de PvdA-top – is na een lijdensweg van twee jaar uit zijn lijden verlost. De eeuwige burgemeester nam gister afscheid van de politieke arena. Waarom? Omdat hij naar eigen zeggen niet kon functioneren in de Haagse, politieke realiteit.Nee, aan de inhoud, aan de boodschap van de PvdA lag het niet, nee, hij kon die alleen slecht brengen, slecht vermarkten.

Natuurlijk ligt het niet alleen aan de man en mens Cohen.
En natuurlijk ligt het falen van hem verankerd in het wezen van de huidige PvdA.
Want laat ons wel wezen, wij van die tientallen fractieleden heeft de voorbije twee jaar een zinnige, pakkende en blijvende bijdrage weten leveren aan het bestuur van dit land. Geen een, geen enkeling. Er zit me daar in die Tweede Kamer een zooitje grijze muizen – geselecteerd jawel, door de man die zich eertijds de Bakker van Domburg mocht noemen, onze eigen Leintje. L. bijgestaan door het wonder Ella Kalsbeek. En tussen die grijze muizen lopen er ook nog een paar die ik simpelweg de ego’s wil noemen, Frans Timmermans, Ronald Plasterk en Diederik Samson. Dat gezelschap moet straks een nieuwe leider die, en dat voorspel ik, net zo amechtig als Cohen zal proberen om het electoraat weer interesse zal moeten laten krijgen in het sociaal-democratisch gedachtengoed.
De PvdA’ers die nog willen doen er goed aan de komende dagen eens de inhoud van “Het Land is moe” van wijlen Tony Judt tot zich te nemen en eens goed na te denken. In deze vlijmscherpe analyse van de sociaal-democratie die Judt kort voor zijn overlijden in 2010 schreef, wordt nauwgezet uit de doeken gedaan waarom de sociaal-democratie zijn koers verloren heeft, wordt precies omschreven waarom een partij zonder een ideologische verhaal en ontdaan van zijn kernelectoraat (wie wil er nog arbeider genoemd, geen enkele arbeider) verworden is tot een politiek weeskind.
Volgens Judt leven we politiek gezien in een tijd van lilliputters, we ontberen staatslieden, mensen die ergens voor staan, daarvoor blijven staan en zaken durven te bereiken. Een schrale troost is dat dit niet alleen het geval is in Nederland. Het democratisch tekort overstijgt de landsgrenzen. Het falen van Europa bij het beheersen van de economische crisis is daarvan wel het meest tastbare bewijs.
Judt constateert dat beroepspolitici tegenwoordig beweren dat ze via allerhande telefoon-en internetpanels en opiniepeilingen – zo goed naar de man in de straat luisteren. Door de angsten en vooroordelen die onder de bevolking leven – Wilders is daar een meester in – ontslaan ze – de politici- zichzelf van de plicht om leiderschap en eigen initiatief te tonen. De man in de straat heeft de meeste moeite met de lukrake privatiseringen van overheidsinstellingen en -diensten zoals nutsbedrijven, post en telefonie, de spoor-en busbedrijven, maar ook de zorgverzekeringen en de groeiende vercommercialisering van de zorg. De SP durft zich daar nog in woord en daad te verzetten, maar de PvdA heeft jarenlang aan deze operaties meegewerkt onder het motto van “we moeten overheidsgeld besparen en de doelmatigheid verbeteren”, maar Henk en Ingrid en al dat andere gewone volk heeft inmiddels gemerkt dat van besparingen geen sprake is en van een doelmatigheidverbetering nog minder.
Partijvoorzitter Hans Spekman opteert voor een linksere koers van de PvdA, dat is zijn goed recht en voorwaar een nobel streven, zolang het niet resulteert in een naäpen van de SP en dat moet de PvdA ook vooral niet doen, want de SP volgt – programmatisch – nog altijd een koers die moet leiden tot een heilstaat waarvan ieder weet dat die er nooit komen zal en waarvan ieder ook weet dat eerdere pogingen om ‘m op te richten ook niet zo goed zijn uitgepakt. De SP kan makkelijk roepen dat er meer handen aan het bed nodig zijn, maar wie weet dat de komende jaren 200.000 mensen die nu een zorgopleiding volgen op gaan volgen op de markt komen voor het invullen van 340.000 plaatsen weet dat dit geroep ontoereikend is. De zorg is toe aan een snelle modernisering met nieuwe digitale en technische middelen, met meer zelfredzaamheid van de patiënt (waarbij medici via andere weg dan nu gebruikelijk is van consult dienen0 en een grotere mate van efficiency. Daar moet een PvdA zich, als moderne progressieve volkspartij, voor inzetten. Voor die progressie, voor die vooruitgang. De PvdA dient te beseffen dat het sociale vraagstuk weer nadrukkelijk op de routemap moet worden gezet. Misdaad, alcoholisme, geweld, geestesziekten zijn met het stijgen van het welvaartspeil niet verdwenen, edoch toegenomen. De werkloosheid mag dan in exacte cijfers relatief zijn, maar de vrees is gerechtvaardigd dat de maakindustrie in dit land verder zal verdwijnen en dat daarmee de onder-werkgelegenheid (mensen in deeltijdbanen, zzp’ers en onderniveaubanen) fors zal groeien. Een aandachtspuntje voorwaar voor de sociaal-democratie. En wat te denken van ons onderwijs? De regering bezigt allerhande uitspraken over een kenniseconomie, maar de werkelijke kennis ontbreekt in Nederland.
De PvdA mag best weer op zoek naar wat ideologische veren die in de jaren ’90 door Kok en Rottenberg zijn afgeschud. Ze liggen nog wel ergens. Ongeschonden. Een streven naar een rechtvaardige samenleving, met minder ongelijkheid, meer saamhorigheid, meer solidariteit, minder discriminatie, met gelijke kansen voor iedereen is niet verkeerd.